Oer-Brits, zo zou je Wild Beasts kunnen beschrijven. En toch kent het viertal z’n gelijke niet in zijn thuisland. Noem ze gerust oprechter dan Arctic Monkeys en Shakespeariaanser dan alt-J. Met die laatste delen ze trouwens een voorliefde voor alliteraties, al blijven Wild Beasts ver weg van non-sensicale spielerei. Met de bende van Alex Turner kregen ze het dan weer net niet aan de stok, toen ze in single ‘Wanderlust’ de spot dreven met veramerikaniseerde landgenoten. Het belette hen niet om voor hun vijfde worp zelf naar het Wilde Westen te trekken. Onder leiding van producer John Congleton (St. Vincent, Swans, Angel Olsen) ontdeden de welbespraakte Britten zich in Dallas van hun schaapsvacht. “Let the beast go”, riep toenmalig Belgisch premier Jean-Luc Dehaene er in 1995 vanop een mechanische stier. Laat dat nu net het motto zijn op ‘Boy king’.
We spreken zanger Hayden Thorpe op een zomerse woensdagavond in de nasleep van Brexit over hun nieuwe album en de rode draad in hun oeuvre, machismo.
Een recensie van jullie vorige plaat, ‘Present tense’, concludeerde: “It’ll be odes to vegetable gardening and domestic bliss next, mark my words.”. Zo is het niet bepaald uitgedraaid, toch?
Hayden: (barst in lachen uit) ‘Present tense’ was inderdaad een heel verzorgde, gedetailleerde plaat. Architecturaal zelfs, in de zin dat we met een blauwdruk en een plan te werk gingen. Het was bijna op het wetenschappelijke af. Daarna hadden we de keuze: of we trokken de labojassen aan, of de leren jackets. Het werd dat laatste. ‘Big Cat’ is niet toevallig het eerste nummer op de tracklist. Daarin zeggen we bijna letterlijk: “Nee, je kunt me niet te temmen. Ik heb het geprobeerd en ben grandioos mislukt”.
Viriliteit is altijd al een belangrijk aspect geweest van jullie muziek. Maar in tegenstelling tot jullie vroegere werk, wordt het hier niet verkend als thema, maar uitgeoefend in de praktijk. Mee eens?
Hayden: Precies! Als band kenden we onze start als een reactie op de overdreven gestes van typische machogroepen. Het gekke is dat we nu precies geworden zijn waartegen we ons destijds verzetten. Al zit daar ook de kracht. Je gaat van “shit, ik ben die gast, waarvan ik zei dat ik hem nooit zou worden” naar “Wacht eens even. Wie weet kom ik hier wel mee weg?” Al erkennen we ook hoe kwetsbaar die pose in haar essentie is. Wanneer je je opstelt als de almachtige, stoïcijnse man die niemand nodig heeft, loert eenzaamheid om elke hoek.
In een interview liet de Amerikaanse schrijver Philip Roth zich ontvallen dat hij vooral schrijft over “wat gezien wordt als de verachtelijke kant van de man, zonder mij er ooit voor te moeten excuseren”. Herken je je daarin?
Hayden: Het is zeker een plaat zonder excuses. We gaan volledig bloot – ook met onze minder mooie kanten, en daar ligt de sterkte, denk ik. Wanneer ik luister naar mijn favoriete artiesten, Leonard Cohen voorop, verzoen ik mij met hun tragische mislukkingen. Je luistert toch nooit naar muziek omdat een toffe peer staat te zingen? Anderzijds willen we niet overdrijven. Er zijn ook vrolijke momenten, maar dan wel eerder als: “Jep, het is hier fucked up, maar laten we de apocalyps in dansen.”
Het is vandaag niet bepaald zonder risico om je over te geven aan je macho-impulsen. Je zou wel eens beschuldigd kunnen worden van vrouwenhaat. Zou dat je raken?
Hayden: Natuurlijk riskeren we dat. We steken ons hoofd boven het maaiveld en zeggen: “Kom maar op!” We verpersoonlijken de mythische man, misogynie incluis, maar we weten wel wie het laatst lacht. We wéten dat wij de absurde kerels in de rockgroep zijn met alles wat daar bijhoort.
Dat zou dus een oppervlakkige lezing van jullie plaat zijn?
Hayden: Ieder zijn mening, daar heb ik geen probleem mee. I’m quite happy to be the most unlikely Axl Rose, you’ll find.
Machismo, op het idiote af, is politiek ook in zwang. Denk maar aan Donald Trump in de Verenigde Staten. Was je je ervan bewust dat ‘Boy king’ zou beantwoorden aan de tijdsgeest?
Hayden: Tijdens de opnames in Dallas begon Trump net op te komen. Toen de mensen rondom ons beseften dat hij de kandidaat zou worden, snakten ze collectief naar adem. Die angst was echt voelbaar. Weet je, we zijn er gewoonlijk trots op dat we tolerante, liberale mensen zijn en we hebben altijd al geweten dat die onverdraagzame, vijandige stemmen luider zouden klinken. Maar nu hadden we zin om zelf eens de goeie manieren overboord te gooien en te zeggen: “fuck it, we’re gonna actually own this”. En dan ga je op dezelfde toon spreken.
Is dat de ‘Boy king’ uit de titel? Zoals Trump denken dat je overal de koning over bent is een jongensachtig gedachte.
Hayden: ‘Boy King’ gaat over hoe we allemaal zijn, ongeacht wie we zijn. We zijn uiteindelijk allemaal slaven van onze kinderlijke veronderstellingen over hoe een man of een vrouw hoort te zijn. Trump is dus zonder twijfel in grote mate een ‘boy king’. Hij is geboren in een rijke familie en heeft gezegd: “Oké, nu wil ik president worden.” Maar die eis mist voor de volle honderd procent de emotionele component van zo’n ambt: compassie.
Jullie zijn een erg Engelse band. Wanneer hebben jullie beslist om voor de opnames naar de Verenigde Staten te trekken?
Hayden: Tja, het cliché van de Britse band die de oceaan oversteekt om een grootse plaat te maken… We zijn daar gewoon keihard voor gegaan, en eerlijk, it feels fucking great. Bovendien hangt in Texas een ‘Gung Ho’-sfeertje. “Vuisten in de lucht, we gaan ervoor!”, dat soort mentaliteit. Een verademing voor een Noord-Engelse bende, die het gewoon is om naar haar schoenen te staren terwijl ze het over haar problemen heeft.
Heb je de Amerika-microbe nu te pakken gekregen?
Hayden: Het heeft me geraakt. Amerika heeft mij geraakt. Ik ben intussen al twee of drie keer teruggekeerd naar de VS. Vorige week zat ik er nog! -diepe zucht- Amerika is op een vreemde manier betoverend. Wat mij zo aantrekt is de emotionele openheid. Dat mensen vanuit hun hart over hun gevoelens praten vind ik erg romantisch. Dat gezegd zijnde: het zijn er gevaarlijke tijden. Al geldt dat hier net zo goed. Ik voel me niet meer zo thuis in Groot-Brittannië als enkele weken geleden. Ik zie steeds minder verschillen tussen onze leiders en Trump.
Brexit is ook een ramp zijn voor Britse muzikanten. Zij rekenen op Europees geld om te kunnen toeren op het vasteland. Maak je je ook als muzikant zorgen?
Hayden: Oh, het zal zeker steken. Linkse creatievelingen zijn altijd de eerste om een vijandige, rechtse maatregel te voelen. Zo werkt het nu eenmaal. Natuurlijk ben ik boos. En bang. Maar ik word geruggesteund door de andere helft van Engeland, die wel een tolerante, open geest heeft. Alleen voel ik me dus zeker niet, wel kwaad en beschaamd. Misschien dat nog het meest: beschaamd. Het afgelopen jaar heb ik gewerkt in Duitsland, Frankrijk, Nederland, Spanje en België en nu wordt me tegen mijn wil opgelegd dat ik die vrijheid misschien niet hoor te hebben. Hoe durven ze? Echt, hoe durven ze? We zijn in de steek gelaten en bedrogen en dat is een barre waarschuwing voor wat nog komen zal. Mijn volwassen leven is niet uitgedraaid zoals ik verwacht had in termen van mijn rechten en vrijheden. So be it. Maar ik zal allerminst stil ten ondergaan.
Tijd voor een vrolijkere vraag. Of dat hoop ik toch. Kon John Congleton aan de hoge verwachtingen voldoen?
Hayden: Hij was dé reden om naar Dalles te trekken. Zelfs korte Skypegesprekjes leidden al tot grote doorbraken. Zoiets voelt als een speling van het lot, de brandstof voor creativiteit en een kans die je niet kunt laten liggen. Eenmaal in Texas toonde hij zich niet alleen geniaal in zijn vak, maar ook psychologisch, als gids voor de groep. Hij wist precies wie hij op welk moment moest inzetten. Daardoor voelde je je het ene moment de grootste op aarde en het andere weer belachelijk klein, als een muisje. Ons lef hebben we daaraan te danken en meer nog dan zijn geniale vakkennis, zal dat me het langste bijblijven.
Zijn invloed is hoorbaar. Af en toe meen ik echo’s van St. Vincents gitaarspel te horen.
Hayden: Het grappige is dat we onze gitaren wilden gebruiken als een fallisch wapen, een symbool voor absurde mannelijkheid. En tegelijk was één van onze grote inspiraties deze uitzonderlijk getalenteerde, vrouwelijke gitarist. Een gekke tegenstelling.
Een fallisch wapen, zeg je. Ik neem aan dat Freud als inspiratie diende?
Hayden: Gigantisch. Zijn oedipuscomplex en onderdrukte seksuele lusten zijn schering en inslag op dit album. Maar ook hedonisme! Het wordt vaak vergeten dat Freud een echte hedonist was. Zo zei hij ooit dat cocaïne de remedie was voor alle zorgen van de man. (lacht) We wilden nu vooral boven onszelf uitstijgen. Dat is het doel van alle kunst en ook waarom men naar muziek luistert. Maar Freud doorprikt net al die verschillende lagen van de mens.
Is de essentie van ‘Boy king’ het freudiaanse dilemma: heb je de lul of ben je de lul?
Hayden: Oh god, we hadden dit album even goed ‘Penisnijd’ kunnen noemen!
In jullie videoclips speelt dans vaak een belangrijke rol. Is dit een kunstvorm die jullie nauw aan het hart ligt?
Hayden: Eigenlijk wel. De inspiratie achter de clip voor ‘Get my bang’ was een mix tussen Justin Timberlake en Trent Reznor, met andere woorden een gladde popster met een neiging tot masochisme. De ambitie was niet min dus! Maar voor mij was dat echt een ingrijpende en vooral angstaanjagende ervaring. Ik ben het gewoon om mijn stem al het werk te laten doen, niet mijn lichaam. Ik dacht dat ik de wereld een onrecht zou aandoen door ze mijn dans te laten zien. “Hoe durft hij?!”, zoiets. Het ging zelfs zo ver dat ik er nachtmerries over had en ei zo na een inzinking ontweek. Op weg naar de shoot heb ik letterlijk gedacht: als ik verongeluk in deze auto, moet ik die clip niet opnemen en misschien is het wel beter zo. Maar goed, het opzoeken van mijn angsten en het risico op vernedering, daar draait het ook om. Zo blijven we relevant.
We moeten afronden. Al brandt er nog één vraag op mijn lippen: die ode aan tuinieren en huiselijke peis en vree, mogen we dat verwachten op jullie volgende album?
Hayden: Je weet maar nooit! Stel dat het gebeurt, laat het me dan even weten en houd me tegen! (lacht)
Wie weet kan het ook wel erg mooi klinken?
Hayden: Nee, daar heb je gelijk in! Dat kan dan ons echte apocalypse-album worden. Wanneer we allemaal ver weg een nieuwe, primitieve beschaving moeten vormen, omdat de rest van de wereld eraan is. Misschien, wie weet.