Ben Howard beseft dat het proces van zich in zichzelf keren een eindpunt had bereikt op zijn vorige plaat ‘Noonday dream’. Op de vierde langspeler ‘Collections from the whiteout’ worden ramen geopend om een nieuwe, frisse wind toe te laten en staat de deur wagenwijd open voor gastmuzikanten. Het neerslachtige, desolate panorama van voorganger ‘Noonday dream’ verdwijnt niet helemaal, maar vervaagt naar een tragisch-komisch decor waarin Howard zijn weg zoekt.

‘News of the world’ was ook een gepaste albumtitel geweest. Het gros van ‘Collections from the whiteout’ is gebaseerd op absurde feiten en opvallende krantenkoppen. ‘Crowhurst’s meme’ bespot de hoogmoed van een amateurzeiler die de wereld wou rondzeilen en ‘Finder keepers’ vertelt over een akelige ontdekking op de Theems. Uit deze inhoudelijke afstandelijkheid ontstaat een helderheid die we niet meer gewoon zijn van Howard. Op het naakte ‘Rookery’ is de combinatie van een akoestische gitaar met effectloze vocals een nostalgische voltreffer.

Op andere momenten vallen de samenwerkingen en vollere klank op, zoals op ‘Metaphysical cantations’. Aan producer-muzikant Aaron Dessner is tegenwoordig geen ontkomen aan. Na Taylor Swift, zocht ook Howard zijn toevlucht in de studio van The National-frontman. Dessner is vooral te horen op piano maar drukt ook productioneel zijn stempel. ‘What a day’ is dan ook ‘Folklore’ voor fijnproevers. Een gedetailleerd, uitgerokken muziekpaneeltje met een zeldzame opgetogenheid in Howards stem. Een andere opvallende naam hier is Rob Moose (Bon Iver, Phoebe Bridgers) op synths.

In de tweede helft van ‘Collections’ is het soms zoeken naar overtuigende melodieën. Dissonant gitaarwerk op ‘Unfurling’ en elektronische drums op ‘Make arrangements’ en ‘Sorry kid’ verkoelen de sfeer. Jammer, want in de samenwerking met jazzdrummer Yussef Dayes zat potentieel, bewijst ‘Sage that she was burning’. Bluesy afsluiter ‘Buzzard’ laat Howard nog even solo wegdromen.

In plaats van een teruggeplooide singer-songwriter horen we op ‘Collections from the whiteout’ een muzikant die de hand uitreikt en ergens heen wilt gaan. Nieuwe invloeden worden omarmd, al laat Ben Howard zijn verwezenlijkingen uit meer dan tien jaar muziek maken niet snel los. Whiteout is een fenomeen op de noord- of zuidpool waarbij door gedempt licht de horizon vervaagt en er geen verschil meer is tussen grond en lucht. Alles is één grote overgangsfase, een tussenperiode, een whiteout. Dit is waar Ben Howard vandaag staat.