Vrijdag 19 juli neemt Girls Go Boom muziekcentrum Kinky Star over tijdens de Gentse Feesten. We laten de organisatie zelf de bands én boodschap van die avond voorstellen. Het bijhorende Facebookevenement vind je hier.
“Het zien en het ervaren van muziek gemaakt door stemmen die normaal niet gehoord worden, of muziek die je een gevoel van vrijheid in jezelf geeft – dat kan super veel kracht geven.” Quinn van Piss Kitti, zegt het mooi. Queer mensen, vrouwen, trans-, en non-binaire mensen moeten zichzelf gerepresenteerd zien op muziekpodia. Een vleugje do-it-yourself en een houding van ‘als zij het kunnen, dan kunnen wij het ook’ zijn daar belangrijk bij. Vrijdag kaapt Girls Go BOOM daarom de Kinky Star om de Gentse Feesten in te zetten met een avond vol queer geluid, energie en kwaadheid. De concertorganisatie wil daarmee een statement maken over representatie in de punkscene en het veilig en zorgeloos kunnen genieten van concerten. “Te veel mensen krijgen nog steeds geen stem in punkmuziek. En laat ons eerlijk zijn: de Vlasmarkt is tijdens de Gentse Feesten alles behalve een safe space.” Maak kennis met Piss Kitti, Dragon’s Daughters, Vaginas, What Else en The Cosmics – oftewel, de line-up van die avond.
Representatie en een flinke dosis DIY
Langzaam maar zeker zien we dingen veranderen, maar de muziekscene blijft nog altijd relatief homogeen, exclusief en weinig toegankelijk. Terwijl punkrock beweert een speeltuin te zijn voor anarchistische gevoelens en het doorbreken van normen, lijkt het vandaag nog steeds een genre waarin je alleen maar herrie mag maken als je het doet in een normatief kader, en volgens bepaalde regels. Het wordt daarom tijd om te breken met de herhaling, met telkens weer dezelfde beelden en geluiden. Er moet ruimte komen voor vrouwen en queer-mensen om hun kunst te kunnen maken, en het te laten zien. “De ‘scene’,” zoals Piss Kitti, de DIY punk band uit Liverpool, het beschrijft, “wordt nog altijd gedomineerd door witte cis mannen. Maar er is verandering gaande. Er zijn nu meer mensen die hun ruimte claimen.”
Je ruimte claimen, creatief zijn en jezelf uitvinden – het kan lastig zijn als je regelmatig geconfronteerd wordt met het gevaar van geweld en misbruik. Dragon’s Daughters, een riot grrrl-geïnspireerde punkrock band uit Parijs benoemde hetzelfde wanneer we ze spraken. “Iedereen verdient een gelijke hoeveelheid plezier tijdens concerten en optredens, en dat is vaak niet het geval. Optredens, concerten, en festivals zijn er voor mensen om plezier te hebben, om zich vrij te voelen, reflectief of juist zorgeloos, om verschillende kanten van jezelf te ontdekken, om je zo voldaan als je wil te voelen. En helaas blijft dat iets wat lang niet zomaar voor iedereen is weggelegd. Het gebeurt namelijk nog vaak genoeg dat mensen in het publiek te maken krijgen met seksueel geweld, discriminatie en meer soort onderdrukkend gedrag.”
Een eerlijkere representatie in de muziekscene is daarom ontzettend hard nodig, en daarmee ook het gevoel vrij te zijn van regels die door het patriarchaat worden opgelegd. Het is essentieel dat festivals en concertzalen inzien hoe waardevol dat is. Het idee dat mensen zichzelf moeten kunnen herkennen op de muziekpodia, gaat hand in hand met een gevoel van toegankelijkheid: het idee dat je het zelf ook zou kunnen. De leden van Gentse DIY band Vaginas, What Else? leggen ons uit dat zij zo hun band begonnen zijn. “We wilden muziek maken, zonder te weten hoe. De drang om op te treden en om plezier te maken is wat ons dreef, en wat we nu doen. We vinden het leuk om te horen dat mensen daar inspiratie uit putten.”
Diezelfde reactie horen we bij Dragon’s Daughters – het maakt ze zichtbaar blij wanneer ze vertellen over hoe het is als mensen na optredens naar hen toekomen en zeggen ‘ik wil ook graag muziek maken met mijn vrienden’ (“Dan zeggen wij: doe het!”). Eenzelfde dosis do-it-yourself vonden we bij Piss Kitti, die uitleggen dat ze “helemaal vanaf nul” begonnen zijn, met het gevoel dat de bands die hen omringen “voordelen hadden als het gaat om muzikale kwalificaties, geld of ervaring”. Maar: “Wat we missen, maken we goed met creativiteit en energie!”
Rebelleren en veilige ruimtes
Een muzikant die op een podium staat en die een geweldige tijd beleeft tijdens een gig, moet dat veilig kunnen doen. Daarom is het belangrijk dat het ervan genietende publiek een veilige omgeving moet hebben. Je moet je bijvoorbeeld maar eens in een moshpit durven wagen, zonder bang te zijn voor afdwalende handen of ongewenste aanrakingen. Nadenken over wat het betekent om een goede avond te hebben, en voelen hoe oneerlijk het is dat medeconcertgangers dat privilege misschien niet hebben is daarbij belangrijk. Dragon’s Daughters zeggen hierover: “Als iemand zich in een ruimte bevindt en inbreekt in de ruimte van iemand anders zodat ze zelf méér plezier kunnen hebben, in plaats van dat iedereen een gelijke hoeveelheid lol heeft – dat is gewoon niet eerlijk. Dat is iets wat we tijdens onze shows niet tolereren.”
Piss Kitti vertelt dat iedereen bereikt moet worden, “maar in het bijzonder queer mensen die een dosis woede voelen en iedereen die graag wil dansen. En dan hopen we dat we onderweg verschillende horizonnen kunnen verbreden”. Voor de meeste van de vier bands die we spraken, behelst een goed of bevredigend optreden dus duidelijk plezier voor iedereen. The Cosmics uit Birmingham beschrijven: “Een goede show voor ons houdt in dat de ruimte waar we optreden klein is, maar goed gevuld, met mensen die een fijne tijd hebben en wild gaan op onze muziek.” Voor Piss Kitti is dat een show “waar mensen zich comfortabel voelen, waar ze plezier hebben, dansen, en als het mogelijk is een beetje meer geïnspireerd dan voordat ze kwamen”.
Wanneer je een eigen ruimte claimt en deze vult met het geluid en de belofte van luid zijn, is het warme gevoel van erkend worden essentieel. Het zien optreden van je favoriete muzikanten, je vrienden, je kennissen, je gelijken in diversiteit is essentieel. Connectie door muziek is essentieel. Daarnaast gaat het ook om een radicaal gevoel van geen compromissen kunnen en willen sluiten. Er is geen tussenweg. Dragon’s Daughters zien hun muzikale activiteit ook op een grotere schaal van structurele problemen. “Voor ons,” zeggen ze, “zijn er zo veel regels, in de muziek, maar ook in de wereld in het algemeen.” Deze ongeschreven regels zijn wat het zo moeilijk maakt voor gemarginaliseerde mensen om te bestaan als kunstenaars en muzikanten en om zich creatief uit te drukken. We kunnen ‘te veel’ genoemd worden, ‘te weinig’, we hebben er om gevraagd, we stellen ons aan, we zijn niet uitgesproken genoeg, en zo meer. In de woorden van The Cosmics: “Rebellie betekent voor ons dat we ingaan tegen een norm met standaarden die de samenleving ons voorhoudt.”
Voor veel van de bands die we spraken, is dat een belangrijke reden om op te treden en om muziek te maken, op een manier die ze in staat stelt zo luid te zijn als ze willen, wanneer ze maar willen, om zo de ruimte terug te claimen die nu nog ingericht is op een normatief geluid. Want het is door het doen en het creëren dat we een nieuwe betekenis kunnen geven aan wat het betekent om een punkmuzikant te zijn. En wanneer mensen dat zien, die vervolgens geïnspireerd raken om zelf muziek te gaan maken, of vervolgens alleen al over straat kunnen met een beetje meer liefde en erkenning in hun hart, dan is dat een hele mooie ontwikkeling.