Masterclass, Skillshare, Yousician, AndyGuitar, Paul Davids en zoveel meer. Apps en online kanalen die beweren dat ze van iedere beginner een gitaarmeester kunnen maken. Ondertussen is het internet verzadigd met muzieklessen. Wij vroegen aan enkele experts binnen de gitaarwereld of de cursussen van het internet wel kwalitatief onderwijs leveren.
Antony Reynaert (34) speelt al sinds zijn veertien gitaar en begon in 2008 met lesgeven van bluesgitaar. Hij runt zijn eigen gitaarschool Gitaar Training Studio en zijn blueslessen lokken gitaristen van over de hele wereld. Ook Lise Bridts (39) heeft meer dan twintig jaar gitaarervaring en geeft sinds vijf jaar les. Ze is grotendeels autodidact en traint in haar gitaarschool Crtl Alt Gitaar de singer-songwriters van de toekomst. Koen Verheye (54) heeft de meeste podiumervaring van de drie. Zijn hele leven lang kleurde hij verschillende Belgische bandjes met scheurende licks en riffs.
Koen, jij speelde al lang voor de internetrevolutie gitaar. Zijn online lessen een meerwaarde voor de gitaarwereld?
Koen: “Er staat veel ongecontroleerde content op het internet. Zo vind je bijvoorbeeld honderd versies van één liedje van de Rolling Stones die je kan leren, terwijl er maar zelden de juiste versie tussenzit. Beginners willen vaak heel snel veel liedjes kunnen rammelen en grijpen daarom tevergeefs naar de hoorn des overvloeds: YouTube. Uiteindelijk hebben ze dan twintig liedjes maar half in de vingers terwijl de beginner die face-to-face muziekles volgt één liedje perfect kan tokkelen. Die beginner kan nu verder bouwen op een gefundeerde basis terwijl de internetstudent telkens opnieuw in de problemen komt.”
Lise: “Mocht YouTube hebben bestaan in mijn tienerjaren, dan was ik niet meer uit mijn kamer gekomen. Het is ongelooflijk wat er nu allemaal beschikbaar is. Ik moest het hebben van saaie gitaarboekjes en het pauzeren van concerten op tv om te zien hoe de vingers van de gitarist gepositioneerd waren. Dan was het vaak vloeken als de camera overschakelde naar de drummer. In die zin is het dus wel makkelijk dat je concerten kan herbekijken of dat er zelfs nummers worden uitgelegd, maar ik zou die online content niet als lessen benoemen. Het is interessant voor de ervaren gitarist om er zijn eigen ding mee te doen, maar voor beginners is het gevaarlijk om een foute techniek op te bouwen.”
YouTube lijkt een populair kanaal voor beginners, maar volgens jullie schuilt daar dus een gevaar achter.
Antony: “Veel beginners kopen een gitaar in de hoop het op zichzelf te kunnen leren met een aantal YouTube-filmpjes. Gitaristen die zo aan hun muzikaal avontuur beginnen, komen veel verschillende online gitaarleraars tegen. Na loop van tijd zullen er verschillende gitaarleraars zijn die een andere, vaak verkeerde aanpak toepassen, wat voor tegenstrijdigheden kan zorgen en uiteindelijk in een slechte basistechniek die moeilijk af te leren is, resulteert.”
Koen: “Je mag de mens niet overschatten. Het zit in onze natuur om de makkelijkste weg te kiezen. Als we online een nieuw nummer willen aanleren gaan we steeds opzoek naar de versie die binnen ons kunnen ligt. We gaan met andere woorden opzoek naar de nummers waarvoor we geen nieuwe technieken of niet te moeilijke technieken moeten verwerven waardoor we onszelf niet uitdagen en we ter plaatse blijven trappelen.”
Lise: “Het is niet omdat een videoles op YouTube maar tien minuten duurt dat je ook op tien minuten een nummer kan leren. Die youtubers zeggen er bijna nooit bij dat er weken oefening aan te pas komt. In de les benadruk ik vaak aan mijn leerlingen dat ze daar uren op moeten trainen voor ze nog maar de basis van het nummer kunnen spelen. Daarnaast kan ik, in tegenstelling tot dat ene filmpje van de youtuber, hen elke les opnieuw motiveren om door te zetten.”
Antony: “Ik ben zeker geen tegenstander van online lessen maar het zal nooit de fysieke lesvorm overstijgen. Online lessen zijn wel handig om contact te leggen met mensen die anders niet fysiek naar de muziekschool kunnen komen. Ik geef zelf les aan mensen van over heel de wereld via online coaching. Zij zoeken naar een specifieke gitaartechniek en leermethode die enkel ik ter beschikking stel en dan is het natuurlijk handig dat we via videomeeting kunnen corresponderen. Die manier van lesgeven is voor mij de laatste jaren in een stroomversnelling geraakt.”
Zijn er buiten je eigen lessenpakket nog platformen of kanalen die je aanraadt?
Antony: “Er zijn een aantal betalende platformen die een groot aanbod aan gitaarlessen aanbieden. Dat zijn enorme bibliotheken die je kan vergelijken met een oneindig buffet. Uiteindelijk raak je ook hier van overvol en zie je door het bos de bomen niet meer. De online lessen waarvoor je moet betalen, worden ook meestal aangeboden door ervaren gitaristen, maar een ervaren gitarist is daarom nog geen ervaren leraar. Je komt maar zelden echt goede gitaarleerkrachten tegen die complexe materie op een heldere manier kunnen ontcijferen voor hun leerlingen. Het is daarom belangrijk om eerst te gaan kijken naar wie die leerkracht al allemaal heeft gecoacht en welke vooruitgang deze leerlingen hebben geboekt.”
Lise: “Ik raadt mijn leerlingen vaak Paul Davids aan, een Nederlander die in het Engels op YouTube zeer interessante video’s post. Hij focust op de technische aspecten van gitaar en legt die op een kalme en leerrijke manier uit. Verder raadt ik Marty Schwartz aan, nog een youtuber die al lang bezig is en weet wat hij doet. Je kan op zijn kanaal bijna elk nummer dat je je kan inbeelden terugvinden.”
Kan je leren gitaarspelen via een app?
Lise: “Van apps ben ik geen fan. Bij de video’s heb je tenminste nog iemand die het voordoet, de apps daarentegen werken vaak met bolletjes die je moet volgen op je snaren en die eigenlijk niet de juiste handposities meegeven waardoor je vaak maar wat aan het klungelen slaagt. Voor ervaren gitaristen die al weet hebben van vingerpositie kan het eventueel wel een meerwaarde opleveren. Zo heb ik een leerling die al jaren de gitaarlessen combineert met een app. Volgens hem is het de ideale manier om te oefenen wanneer je wil en een leuke oefening om de vingers flexibel te houden. Maar tegelijkertijd geeft hij ook aan dat het hem niet uitdaagt om elke week te blijven oefenen en kan hij er natuurlijk geen vragen aan stellen indien hij in de knoop zit.”
Antony: “De apps zorgen voor een soort instant gratification. Ze werken met korte dopamine prikkels waardoor de leerling een vals gevoel van vooruitgang ervaart. Je moet dat eigenlijk zien als een soort van spelletje i.p.v. echte lessen. Je wordt er zeker geen betere muzikant van. Ik ben trouwens nog nooit een gitarist tegengekomen die beweert muzikaal te zijn gevormd door één of andere app.”
Hoe verklaar je de populariteit van online muzieklessen/gitaarlessen?
Lise: “De meeste content is gratis. We moeten er geen doekjes om winden, privéles is duur. Bij een fysieke gitaarles ben je makkelijk dertig euro per uur lichter. Daarnaast werkt privéles ook niet voor iedereen. Sommigen, waaronder mijn jongeren zelf, zitten liever op hun kamer dagenlang zelf dingen uit te zoeken en dat werkt natuurlijk ook, alleen trager. Andere hebben dan weer die persoonlijke coaching en motivering nodig om vooruit te geraken.”
Antony: “Veel vormen van educatie zijn met de digitalisering deels naar een online omgeving verhuisd. Het was vanzelfsprekend dat ook gitaarlessen of muzieklessen in het algemeen een plek zouden vinden op het internet. Het leren van gitaar lijkt laagdrempelig tegenover bijvoorbeeld viool wat verklaart waarom het internet zo verzadigd is met gitaarlessen. Maar uiteindelijk stuit je, tenzij de ambities niet verder reiken dan het kampvuur, met de gitaar op even veel technische en theoretische moeilijkheden als bij een viool.”
Vormt het online lesgeven een bedreiging voor de fysieke lesvorm?
Koen: “Absoluut niet, er zullen altijd gitaristen zijn die de fysieke lesvorm blijven verkiezen. Ik volg zelf geen les meer en ik surf al wel eens naar YouTube als ik in de knoop zit met een liedje, maar voor beginners is het echt cruciaal dat ze een goede basis hebben, die je het best kan ontwikkelen in face-to-face gitaarlessen. Eens je een vervormde basis hebt opgebouwd is het immers moeilijk om die in latere stadia aan te passen.”
Lise: “Akkoord. De persoonlijke aanpak valt niet te onderschatten. Er komen vaak mensen bij mij die denken dat ze al een bepaald niveau beheersen, maar dan na een half uur face-to-face les veel verder staan dan na al die uren ‘les’ via oppervlakkige online filmpjes.”
Antony geeft al online les aan buitenlandse studenten. Tijdens de lockdown is het natuurlijk onmogelijk om fysiek les te geven. Lise, geef je nu les via videochat?
Lise: “Ik heb dat één keer geprobeerd maar dat is echt niet kwalitatief genoeg. Je zit vaak met vertraging waardoor het moeilijk wordt om begeleiding te geven. Vooral het ritme van de nummers lijdt eronder. Ik drum vaak mee met mijn leerlingen, het spreekt voor zich dat dat niet evident is via een vertraagde lijn. Bovendien is de geluidskwaliteit ook slecht.”
Koen, jij lijkt geen enkele vorm van online les goed te keuren?
Koen: “Klopt, als je elke week een fysieke afspraak hebt met je leerkracht dan voel je de gezonde druk om jouw nummer in te oefenen tegen de volgende les want er zit een leraar te wachten die met jou verder wil naar de volgende stap. Als je les volgt vanachter een computerscherm dan is het makkelijk om de laptop dicht te slaan als je het even beu bent waardoor je geen vordering maakt.
Een gitaarleraar is vaak een zeer ervaren gitarist en kan je de juiste vorm van een nummer aanleren. Wat velen vaak vergeten is dat, zeker bij de moderne muziek, er soms vijf gitaren op een nummer spelen. De leraar kan dan die gitaren perfect uit elkaar halen en jou er één van aanleren zodat je in samenspel het nummer kan spelen. De video’s op het internet nemen vaak het meest herkenbare deel van het nummer waardoor ze gitaren gaan mixen en je eigenlijk een slap afkooksel krijgt van de juiste melodie. Daarnaast kan de gitaarleraar ook in samenspel gaan met de leerling. Dat zorgt ervoor dat de leerling het juiste ritme en gevoel in het nummer kan steken. Plus het prikkelt de student doordat het samenspel hem het bandgevoel geeft waar velen het toch voor doen. Lekker jammen.
Tenslotte focussen de meeste online lessen op de populaire rockgitaar. Meer geavanceerde stijlen, zoals bijvoorbeeld disco, zijn moeilijker om via de online weg over te brengen aangezien daar veel techniek en dus veel coaching bij komt kijken. Ik merk dan ook dat ik vaak voor discobandjes wordt gevraagd omdat vele gitaristen die moeilijkere stijl niet beheersen.”
Het lijkt alsof meer en meer beginnende gitaristen de klassieke muziekschool de rug toekeren en opteren voor alternatieve muzieklessen zoals privéles en online lessen. Gaat die klassieke muziekschool uitsterven?
Antony: “Nee. Voor sommige mensen werkt de klassieke manier om een instrument te leren spelen veel beter. Daarnaast wil niet iedereen rocknummers knallen. Er zijn ook veel mensen die Bach of dergelijke klassieke gitaarmuziek willen spelen en dan blijft de notenleer gekoppeld aan de muziekacademie de beste optie. Rock, Blues en Jazz zijn geschoold via een manier die haaks staat op de klassieke methode waar partituren lezen van groot belang is. Het zijn twee verschillende gitaarmethodes waarvan de één niet noodzakelijk beter is dan de andere.”