Toon Delanote is een woord- en beeldkunstenaar. In zijn column ‘Situatieschets’ behandelt hij elke maand een andere vraag.
Situatieschets: vanuit een traditie waarbij Dana Winner en Helmut Lotti de zondagse middagmaaltijd opluisterden, was de Douwe Egberts-cd onze metgezel tijdens de feestdagen (‘Douwe Egberts wenst u een vrolijk Kerstfeest’). Nadien kwam die ene kerst-cd, gekregen bij het plaatselijke verzekeringskantoor (met een notenbalk op de cover). Ik som graag drie goeie alternatieven voor voorgaande albums voor je op.
1. Bright Eyes – Have yourself a merry little Christmas (uit ‘A Christmas album’ – 2002)
Een kerstperiode is voor mij meer dan verwarmde ruimtes vol cadeaus, bomen en kalkoenen. Het zijn de momenten waarop je in de vroege avond – door de sneeuw – over straat dwaalt en tracht binnen te gluren naar verwarmde plekken. Je trilt, vanwege de kou maar ook door een reeks van kleine, zwaarmoedige golven. Alsof je die dagen sneller moet huilen dan tijdens de rest van het jaar. Een beetje melancholie bij Kerstmis: het is ondenkbaar zonder. Bij het begin van dit nummer moet ik steeds denken aan Britney Spears’ ‘Everytime’, dat ik ooit een emotioneel nummer vond. Bright Eyes’ versie van ‘Have yourself a merry little Christmas’ (oorspronkelijk gezongen door Frank Sinatra en nog eerder door Judy Garland) omschrijft die sfeer. Je houdt halt bij een raam en ziet een gezin het glas cava heffen en elkaar kussen.
2. Sufjan Stevens – Sister winter (uit’ Songs for Christmas – vol.5 peace!’ – 2006)
Tijdens de zomermaanden betrok je jarenlang met een tiental gelijkgezinden een huisje in een ver afgelegen dorp, als uitvalsbasis voor een vakantiejob ter plekke. Iedereen bracht een hoop kleren mee, een hoop boeken én een hoop cd’s. Stof genoeg als voer voor discussie. Er was altijd iemand die keer op keer dezelfde cd wou opzetten. En ik vond het niet eens zo erg. Want het zijn dan ook stiekem tien cd’s, die kerstverzameling van Sufjan Stevens, opgesplitst in twee boxen. Mijn voorkeur gaat uit naar het nummer ‘Sister winter’. Het bouwt voort op die droefgeestige sfeer van Bright Eyes. Je zet je wandeling door de sneeuw verder en staart naar gedecoreerde vertrekken. Maar alles is tegelijkertijd ook uitgestorven. Je kijkt naar ruimtes waarin enkel kerstballen ophangen zonder bijhorende boom en waarboven kaders zweven zonder taferelen. Met dank aan Sufjan.
3. Gruff Rhys – Post apocalypse Christmas (uit ‘Atheist Xmas’ – 2011)
Soms durf ik een kerstnummer in het midden van het jaar afspelen, zoals uit deze kerst-ep van Gruff Rhys. Opnieuw geen gebruikelijke kerstsfeer maar – in de lijn van de twee voorgangers – een weerbarstige, weemoedige inslag. “We lick our wounds to kill the hunger.”
Het zal voor menig lezer geen verrassing zijn, dit drietal. Na een onderzoek kwam ik ze ook in andere, alternatieve kerstlijstjes tegen. Maar soms is het nodig om een bestoft maar herkenbaar nummer terug voor de geest te halen. En dit zijn drie meesterwerkjes, uitermate geschikt voor de mooiste tijd van het jaar. Wanneer je klaar bent met deze korte afspeellijst hoef je niet meteen te wanhopen: vorig jaar deed de rubriek Punch, Brothers, Punch ook al zijn duit in het zakje.