Interview Hauschka: het effect van plakband

door Jens Van Lathem

Volker Bertelmann maakte onder de naam Hauschka al elf albums. Het laatste heet ‘Abandoned Cities’ en zou op dit eigenste moment op je moeten liggen wachten bij de platenboer. Hauschka excelleert in instrumentale composities en gebruikt daarbij steeds een “prepared” piano. Wij hadden een gesprek met de man over het hoe en waarom van zijn kenmerkende stijl.

Indiestyle: Vast niet iedereen is vertrouwd met de prepared piano. Kan je ons uitleggen hoe het in zijn werk gaat en wat het betekent voor jou?
Hauschka: Een piano prepareren gaat om het bekomen van nieuwe geluiden door de toon van de snaar te veranderen. Soms bereik je dat resultaat door een object te gebruiken zodat de snaren gedempt worden of door het voorwerp dat je er op legt te laten resoneren. Je kan ook de snaren een beetje langer maken om ze te ontstemmen. Voor mij voelt het alsof ik een handgemaakte synthesizer voor me heb staan. Ik kan er aan sleutelen om elk aspect van de klank helemaal te krijgen zoals ik het in m’n hoofd heb, al gebeurt dat niet op de gecontroleerde manier die een echte synth biedt.

Een handgemaakte synth in mijn handen

Indiestyle: De eerste muzikant die het prutsen aan snaren een grotere bekendheid gaf was John Cage. Jij kende dat deel van zijn oeuvre niet toen je begon te experimenteren. Wat ging er door je hoofd toen je zijn composities ontdekte?
Hauschka: Gelukkig hebben we behalve de techniek zelf muzikaal gesproken niet zo heel veel gemeen. Hier en daar delen we toevallig een klankkleur, maar veel zal dat niet zijn. Zijn muziek is veel abstracter en focust op theorie en compositie, zo zal je in partituren altijd terugvinden waar en hoe je de piano moet aanpassen. Ik ben daarentegen een echte gokker en neem graag risico’s. Eigenlijk was ik vooral opgelucht dat ik die stukken pas later leren kennen heb, want hij is zo’n grote naam in het genre dat ik er me waarschijnlijk door had laten afschrikken. Ik heb ook veel geleerd van zijn filosofieën. Hij liet zich ooit drie dagen in een geluidloze kamer opsluiten en kwam tot het besluit dat je je eigen bloed kan horen stromen. Er zit dus geluid en muziek in stilte. Cage hoort ook ritmes in straatgeluiden die door mekaar vloeien, zoals pratende mensen en treinen.

Indiestyle: Hoe zou je de evolutie in de tijd van je werk omschrijven?
Hauschka: Ik denk dat ik altijd probeer te verbreden. ‘The prepared piano’ was de eerste plaat waarop ik deze stijl deed en de opvolger titelde ik meteen ‘Room To Expand’. Er zijn oneindig veel mogelijkheden met een prepared piano en elk album opnieuw probeer ik daar één gebied van te ontdekken. Zo componeerde ik al begeleiding voor een strijkkwartet en nodigde ik drummers uit om iets te creëren bij mijn muziek. Op ‘Abandoned Cities’ probeer ik mezelf terug te vinden, ik speel er grotendeels helemaal alleen op en verwerkte vooral elektronische invloeden. Ik wilde echt golven maken van verwrongen klanken.

Indiestyle: Als ik jou zie improviseren krijg ik altijd het gevoel dat zo’n piano erg beklemmend moet zijn om mee te spelen. Altijd moet je rekening houden welke noten percussie zijn en welke eerder melodisch.
Hauschka: Ik zie het eerder als een soort bevrijding. Als ik een noot teveel gebruik in mijn improvisaties dan ga ik die opzettelijk dempen en mezelf verplichten om andere manieren van spelen te vinden. Ik werp obstakels op om mezelf uit gewoontes te dwingen. Dat kan erg verfrissend zijn. Elke mens heeft de neiging om de dingen waar hij zich goed bij voelt telkens overnieuw te doen, maar als muzikant moet je daarmee oppassen. Je raakt snel verveeld met jezelf en vindt nog moeilijk inspiratie.

Indiestyle: Is dat de reden waarom je ermee begonnen bent?
Hauschka: Het heeft er zeker in meegespeeld. Toen ik in bandjes speelde, traden we misschien meer dan honderd keer per jaar op met dezelfde setlist. Na tien keer vond ik dat al te eentonig en dan ga je op zoek naar manieren om het spannend te houden. De beste manier was om delen van nummers langer te maken of iets langer te soleren. Maar songs zijn geen composities, ze zijn niet gemaakt om uitgerekt te worden. Nu kan ik een thema vijfentwintig minuten spelen of net heel kort houden.

Het effect van plakband doet me nog steeds versteld staan

Indiestyle: Je gebruikt soms heel rare voorwerpen, zoals pingpongballen of Tictacs. Wat heeft je het meest verrast in de zin van het geluid dat het voortbracht?
Hauschka: De plakband doet me nog steeds versteld staan. Het verandert alles, heeft een heel agressief geluid en maakt van een piano bijna een techno synthesizer. Soms plak ik alle snaren toe en speel ik hele harde ritmische muziek. Als mensen zeggen dat ik mijn eigen sound heb, dan bedoelen ze de klank die de plakband maakt. Het was niet mijn bedoeling om er mijn handelsmerk van te maken al kan ik het wel appreciëren. Ik wilde gewoon mezelf niet vastzetten in één richting en daarom begon ik te experimenteren met dergelijke dingen. Al moet je je er wel bewust van zijn dat zelfs de interessantste en meest innoverende techniek na een tijd niets nieuws meer te bieden heeft. Dan moet je opnieuw gaan experimenteren of heel je leven hetzelfde trucje opvoeren.

Indiestyle: Dat betekent dat er ook platen zullen volgen zonder plakband.
Hauschka: Absoluut. Van zodra je beseft dat iets belangrijk voor je is, moet je overwegen om het los te laten. Met mensen en relaties is dat gelukkig niet zo. Van zodra ik voel dat ik “de man met de prepared piano” word, ga ik erover moeten nadenken om ermee te stoppen. Dat is nu nog niet aan de orde, maar ik voel wel de nood om te balanceren en andere dingen aan te bieden.

Indiestyle: Voor mij is jouw muziek altijd iets geweest dat me vooruit dreef. Groot was mijn verbazing toen ik las dat je aan vele nummers verhalen over je verleden koppelt.
Hauschka: Er zit zeker iets in dat aanspoort, maar ook een sterk melancholische kant die de band zoekt met mijn verleden en met hele sterke emoties. Als ik speel dan raak ik zelf ook geëmotioneerd en de melodieën en akkoorden vertellen een verhaal over mezelf. Ik hoop dat je ernaar kan luisteren en weg kan dromen naar een andere plaats.

Indiestyle: Wanneer maak je die verbinding, tijdens het improviseren of erna?
Hauschka: Meestal gebeurt dat net na het improviseren of het opnemen van een stuk. Dan kan ik dat muzikale gevoel nog fysiek in me voelen en ga ik op zoek naar de juiste benaming voor het nummer. Daarna vraag ik aan schrijvers om er iets bij te schrijven en het resultaat kan je terugvinden in het boekje. Die interpretatie is niet dwingend, het doet me plezier als je er iets anders bij bedenkt.

Indiestyle: Heb je het gevoel dat je na 11 platen nog iets moet bewijzen?
Hauschka: Voor mij voelt het alsof alles nog moet beginnen. Weet je, ik kom uit een klein dorp waar niemand me steunde om een muzikant te worden. Mensen vertelden me altijd dat het onzin was om te denken dat ik iets zou worden of dat ik zou kunnen leven van mijn muziek. Ik ging dus geneeskunde studeren maar gelukkig bleef mijn passie branden en werd ik professioneel muzikant. Daarna bleef de twijfel hangen. Mijn collega’s werkten soms al heel vroeg samen met mensen die ik bewonder en ik kwam heel lang niet in contact met die wereld. Elke keer als ik nu een kans krijg om iets geweldigs te doen of om een samenwerking op poten te zetten, heb ik het gevoel dat ik alles overnieuw moet doen. Dat ik opnieuw moet opletten om de juiste keuzes te maken om succesvol te zijn.

Indiestyle: Kan je daar een voorbeeld van vertellen?
Hauschka: Ik nodigde Steve Reich eens uit op een festival in Düsseldorf en daarna vroeg hij mij om op het Reichfestival in Londen een hommage te spelen aan hem. Iedereen die er komt musiceert met een zekere ervaring maar ik had toen net dat gevoel waar ik het over had.

Ik wilde niet de nadruk leggen op menselijke tragedies

Indiestyle: ‘Abandoned Cities’ gaat over steden waar niemand meer woont. Welk gevoel dreef je naar dat thema?
Hauschka: Een mengeling van droefheid en positieve eenzaamheid. Het soort eenzaamheid dat je voelt als je jezelf verliest in je werk en uren later terug in de realiteit komt. Dan voel je je eenzaam maar tegelijkertijd heel erg verbonden met jezelf. Dat gevoel heb ik als ik het verhaal hoor van die verlaten steden. De grootste moeilijkheid was om niet alleen steden te nemen die verwoest werden door oorlog. Sommige plaatsen op de plaat zijn achtergelaten om economische redenen en in een paar is nooit iemand willen komen wonen. De stad in China werd gebouwd voor 20.000 mensen maar ze aanvaardden de Engelse stijl van de gebouwen niet. Dat is een heel erg grappige reden, ik wilde niet de nadruk leggen op menselijke tragedies.

Indiestyle: Misschien wilde je ook vermijden om een politieke plaat te maken?
Hauschka: Als ik een politieke plaat wilde maken, dan had ik in één stad moeten blijven. Er zijn genoeg verhalen in één stad om iets kritisch te vertellen. In ieder geval ben ik niet van plan om het te laten bij dit ene album, ik heb met dit thema iets in gang gezet waar ik nog niet klaar mee ben.

Indiestyle: Bedankt voor het interview.

Je kan ‘Abandoned Cities’ streamen via deze link.

Hauschka live zien kan binnenkort in Amsterdam (Paradiso, 27.03, info & tickets) Rotterdam (Motel Mozaique, 05.04, info & tickets), Brussel (AB, 12.04, info & tickets) en Brugge (Cactus Club, 24.05, info & tickets).

Hauschka website

Album verdeeld door Konkurrent