Componist Jozef van Wissem werd geboren in Maastricht, maar mocht in zijn carrière verschillende uithoeken van de wereld zien. Zo studeerde hij in de jaren 90 luit bij Patrick O’Brien in New York. Hier ontmoette hij ook regisseur en muzikant Jim Jarmusch, met wie hij maar liefst zes albums uitbracht. Eind deze maand zal van Wissem te zien zijn in Gent in het kader van Videodroom. Voor de concertenreeks nam hij de soundtrack van de film ‘The Cabinet of Dr. Caligari’ onder handen. Als zijn vorige repertoire een leidraad mag zijn, is dit een evenement dat je niet kan missen. In 2013 won de Nederlander namelijk ‘beste soundtrack’ op het Filmfestival van Cannes voor ‘Only Lovers Left Alive’.
De luit is geen gebruikelijk instrument in het dark folk genre. Toch weet van Wissem moeiteloos minimalistische elektronica en avant-garde luitmuziek met elkaar te doen samenvloeien. “Toen ik 11 was, liet mijn gitaarlerares mij stukken spelen uit ‘Music from Shakespeare’s time’, aanvankelijk geschreven voor luitstukken uit de Renaissance.“, verhaalt hij. “Later in mijn carrière, toen ik de punkbands, new wave en noisebands zat was, herinnerde ik mij die stukken.” Een luitleraar in New York leerde hem het instrument te bespelen, en introduceerde hem tot de historische context van het instrument. “Toen ben ik begonnen met ook zelf stukken te schrijven voor de luit, en dat doe ik nu nog steeds. Het is een uitdaging om het instrument in haar historische waarde te laten en tegelijkertijd te combineren met hedendaagse technieken. Veel academici zijn er nog altijd tegen.”
Toch heeft het de muzikant geen windeieren gelegd. Zijn oeuvre is op zijn zachtst gezegd indrukwekkend te noemen. Hoe komt een grote naam uit New York terecht bij een festival in Gent? “Gent is een mooie stad. Ik heb er zelf een tijd gewoond en heb er nog steeds een band mee. Sowieso voel ik me meer Belg dan Nederlander, omdat ik vlak bij de grens ben geboren.“, vertelt van Wissem over zijn roots. Een toeristische tip voor de bezoekers: de soundtrack voor ‘Only Lovers Left Alive’ werd zelfs opgenomen in de Stokerijstraat in Gent. Het huis zelf is ondertussen afgebroken.
In het kader van Videodroom mag van Wissem deze keer een andere film van Jim Jarmusch onder handen nemen. Vanwaar de keuze voor Dr. Caligari? “De film is meer dan 100 jaar oud, maar ik tracht haar te updaten met een nieuw verhaal door nieuwe muziek te voorzien. Zelf zie ik ook een parallel tussen de sinistere en hypnotische Dr. Caligari en de hedendaagse autoriteiten.“, verklaart de Nederlander.
Het is niet de eerste soundtrack die de muzikant maakt, al schrijft hij ook veel losstaande muziek. “Er is een groot verschil tussen beide. Ik componeer de soundtrack met het verhaal van de film in gedachten. Maar tegelijkertijd vormt de soundtrack op zichzelf ook een verhaal; het is geen louter reactieve daad. De live score en de film zijn twee verschillende lagen, die parallel lopen en, als het goed zit, een eenheid vormen.” Op de vraag of de link tussen de muziek en de film duidelijk is, geeft van Wissem duidelijk antwoord: “Hopelijk spreekt het voor zichzelf. Maar come see for yourself!” Een uitnodiging die ze ons geen twee keer hoeven te geven.
Zelf kijkt de muzikant er ook naar uit. “Het leukste van een live score is haar uit te testen voor het publiek. Uiteindelijk gaat het er toch om hoe iets overkomt bij de luisteraars. Je kan thuis een uitgebreide partituur componeren, die dan uiteindelijk niet blijkt aan te slaan. Daarom probeer ik mijn stukken altijd eerst live te spelen bij concerten.”
Jozef van Wissem stelt een gloednieuwe soundtrack van ‘The Cabinet Of Dr. Caligari’ voor op 27 september in de Theaterzaal van VIERNULVIER. Of het de moeite wordt? “Mijn composities ontstaan uit gevoel. De melodieën hangen in de lucht en ik ben het medium waardoor ze passeren; ik ben een medium voor tijdloze melodieën.“, verklaart van Wissem. Niet te missen dus!